Υποκριτικές σκέψεις: Το μαγικό ΕΑΝ και η χρήση του
- Πώς προσεγγίζει ένας ηθοποιός τον χαρακτήρα που του έχει ανατεθεί να ερμηνεύσει;
- Γίνεται να μπει στο ‘πετσί’ του ρόλου του;
- Όταν παίζει στη σκηνή πιστεύει πραγματικά ότι είναι κάποιος άλλος;
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που θα μας απασχολήσουν στο παρακάτω άρθρο.
Τι θα γινόταν σήμερα εάν από την ώρα που ξύπνησα και μετά…
Σήμερα το πρωί ξύπνησα, έκανα το πρωινό μου, ετοίμασα το πρωινό της κόρης μου, την ξύπνησα και της έκανα παρέα όσο έτρωγε, την βοήθησα να ντυθεί, την πήγα με τα πόδια στο νηπιαγωγείο, γύρισα σπίτι, πήρα το μηχανάκι μου, ήρθα στην Καταπactή και ξεκίνησα να γράφω αυτό το άρθρο.
Αυτή είναι μια ακριβής αλληλουχία ενεργειών που έκανα από την ώρα που σηκώθηκα από το κρεβάτι μου μέχρι τώρα. Η ολοκλήρωση και επιτυχία της κάθε ενέργειας οδήγησε στην επόμενη και στην επόμενη κ.ο.κ. και κάπως έτσι κύλησε η ημέρα μέχρι το βράδυ που βρέθηκα πάλι εκεί που ξεκίνησα, δηλαδή στο κρεβάτι μου!
Πολλές φορές, στα μικρά διαλείμματα που επιτρέπω στο μυαλό μου να κάνει μέσα στην ημέρα, μου αρέσει να φαντάζομαι το τι θα γινόταν αν κάτι άλλαζε τη ροή των γεγονότων. Για παράδειγμα: τι θα γινόταν εάν, στη ρουτίνα που περιέγραψα παραπάνω, η κόρη μου κατά λάθος αναποδογύριζε την κούπα με το γάλα και το έχυνε πάνω μου. Να ποια θα ήταν πιθανώς η αλληλουχία των ενεργειών:
Ενστικτωδώς θα ύψωνα τη φωνή μου, η κόρη μου θα τρόμαζε και θα έκλαιγε, θα προσπαθούσα να καθαριστώ και ταυτόχρονα να την ηρεμήσω , μετά από λίγο θα καταλάβαινα ότι είναι μάταιο να προσπαθώ να καθαριστώ και ότι πρέπει να αλλάξω, θα καθυστερούσα να ετοιμάσω την κόρη μου για το σχολείο, θα φτάναμε στο σχολείο της όταν η πόρτα θα είχε κλείσει, θα χτυπούσα το κουδούνι και θα περίμενα να με ακούσει κάποια από τις δασκάλες που είναι μέσα στις τάξεις, θα αργούσα να φτάσω εδώ στην Καταπactή και πιθανότατα θα ανέβαλα τη συγγραφή αυτού του άρθρου γιατί ήταν ήδη η ώρα του κλεισμένου ραντεβού με κάποιον συνεργάτη μου.
Θα μπορούσα να συνεχίσω πολύ ακόμα αναφέροντας τις έμμεσες επιπτώσεις όπως π.χ. στην ψυχολογία μου που θα είχα νεύρα με τον εαυτό μου γιατί πάλι ανέβαλα κάτι που είχα πει ότι θα κάνω, με συνέπεια να μην πάει καλά το ραντεβού που είχα κλπ κλπ κλπ
Ο ηθοποιός δεν είναι μάγος
Ευτυχώς έχουν παρέλθει οι εποχές που ο ηθοποιός θεωρούνταν μάγος, ο κόσμος πίστευε ότι μπαίνει μαγικά στο “πετσί” κάποιου άλλου ανθρώπου και ότι όταν παίζει πιστεύει ο ίδιος ότι είναι κάποιος άλλος και όχι ο εαυτός του! Ξέρουμε όλοι πια ότι ο ηθοποιός όταν ερμηνεύει είναι πάντα ο εαυτός του, αλλά με μια διαφορά: είναι ο εαυτός του που έχει μπει σε μια συγκεκριμένη διαδικασία ελέγχου των παρορμήσεών του και του νευρικού του συστήματος για να αποδώσει έναν χαρακτήρα που ζει κάποιες κατασκευασμένες καταστάσεις.
Ο Κωνταντίν Στανισλάβσκι που ανέφερα παραπάνω, ρώσος ηθοποιός, σκηνοθέτης, ερευνητής και θεμελιωτής του Συστήματος Στανισλάβσκι, έλεγε:
Ένας ηθοποιός δεν μπορεί ειλικρινά να πιστέψει την αλήθεια και την αυθεντικότητα των σκηνικών γεγονότων. Ένας ηθοποιός μπορεί να πιστέψει όμως στην πιθανότητα των γεγονότων
Τι χαρακτήρας θα ήμουν εγώ, αν ήμουν ο βασιλιάς Ληρ;
Τι χαρακτήρας θα ήμουν εγώ, αν ήμουν ο βασιλιάς Ληρ; Τα στοιχεία του χαρακτήρα που έχω τώρα πώς θα είχαν διαμορφωθεί αν ζούσα την εποχή του Ληρ, στη χώρα του Ληρ και με το δεδομένο ότι από βρέφος με μεγάλωναν για να γίνω βασιλιάς; Αν μεγάλωνα με αυτήν την αίσθηση ανασφάλειας που προκαλούν οι μηχανορραφίες που συντελούνταν καθημερινά μέσα στο βασίλειο; Σίγουρα θα είχαν επηρεαστεί κάποια στοιχεία της συμπεριφοράς μου. Εγώ, ο Σωτήρης Δούβρης, είμαι άνθρωπος που έχει καλή προαίρεση για όποιον γνωρίζει. Εάν ήμουν ο Ληρ, πιθανότατα να ήμουν το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή καχύποπτος με όποιον δεν γνωρίζω
Το ΕΑΝ ήμουν είναι το σημαντικότερο κομμάτι της διαδικασίας.
Να το πρώτο στοιχείο για το πλάσιμο του χαρακτήρα. Όσο για το πως εντάσσεται αυτό το στοιχείο στον ρόλο, μια καλή ιδέα θα ήταν να ξεκινήσει κάποιος από την έννοια των αντιθέσεων, δηλαδή να ψάξει πως μπορεί να αποδώσει τον φύση καλόπιστο άνθρωπο που παλεύει με την καλοπιστία του και καταλήγει να γίνεται καχύποπτος. Περισσότερες λεπτομέρειες για τη λογική των αντιθέσεων μπορείτε να διαβάσετε και στο άρθρο μου “Υποκριτικές σκέψεις: Το γιν-γιανγκ στο θέατρο και η σημασία του”.
Τον χαρακτήρα που έφτιαξες ακολουθώντας την παραπάνω διαδικασία, πρέπει να βρεις τρόπο να τον βάλεις να αντιμετωπίσει κάποιες συγκεκριμένες καταστάσεις. Και σε αυτήν την περίπτωση, το μαγικό ΕΑΝ είναι που θα σώσει την κατάσταση. Η διαδικασία παρόμοια.
Τι θα έκανα αν ήμουν ο Ρωμαίος;
Τι θα έκανα εγώ, ο ηθοποιός που θα παίξω τον Ρωμαίο, εάν η οικογένεια του κοριτσιού που έχω ερωτευτεί, είναι ορκισμένοι εχθροί με τη δική μου οικογένεια και ο μόνος τρόπος για να τη δω, είναι να πάω απρόσκλητος στον χορό που δίνουν σπίτι τους;
Εγώ, ο ηθοποιός Σωτήρης Δούβρης, πιθανόν να έβαζα μπροστά τη λογική, να αποφάσιζα να μην πάω στο σπίτι αυτό και να έψαχνα να βρω άλλους, ασφαλέστερους τρόπους για να τη συναντήσω. Επειδή όμως το έργο “Ρωμαίος και Ιουλιέττα” έχει τέτοια σκηνή με τον Ρωμαίο να μπαίνει τελικά στο σπίτι και τη συναντάει κι επειδή εγώ κάνω τον Ρωμαίο, πρέπει αρχικά να κάνω κάτι για να καταλάβω την πράξη του:
Θα σκεφτόμουν λοιπόν την εποχή του Σαίξπηρ και πιο συγκεκριμένα πώς γίνονταν οι κοινωνικές επαφές τότε. Οι νέοι και ειδικότερα τα κορίτσια των καλών οικογενειών δεν κυκλοφορούσαν ποτέ ασυνόδευτα στον δρόμο και φυσικά δεν πήγαιναν πουθενά χωρίς να το γνωρίζει και να το εγκρίνει ο κηδεμόνας τους. Ο Ρωμαίος δηλαδή, αν δεν εισέβαλε στον χορό για να συναντήσει την Ιουλιέττα πιθανότατα να μην είχε άλλη ευκαιρία για να την προσεγγίσει. Συμπέρασμα: οι “ασφαλέστεροι τρόποι” που θα έψαχνε ο Σωτήρης Δούβρης για να προσεγγίσει το κορίτσι που ερωτεύτηκε, απλά δεν υπάρχουν στην εποχή του Σαίξπηρ! Οπότε η μόνη επιλογή είναι να βρω έναν τρόπο να ξεπεράσω τον ορθολογισμό μου, να εισβάλλω στον χορό ναι να εξομολογηθώ τον έρωτά μου σε αυτό το κορίτσι. Και φυσικά, να μην κρύψω καθόλου τον δισταγμό μου και το πόσο βασανίστηκα να πάρω αυτήν την απόφαση. Ίσα – ίσα η δουλειά μου είναι να το αφήσω να φανεί ανάγλυφα.
Αυτή η ενέργεια που αναπτύσσεται και από την εσωτερική πάλη του Ρωμαίου είναι που κάνει τον χαρακτήρα ενδιαφέροντα για τον θεατή. Αυτή η ενέργεια τον συνεπαίρνει και τον κάνει να προσέχει με αμείωτο ενδιαφέρον την παράσταση.
Εγώ είμαι ο ρόλος
Κλείνοντας, νομίζω ότι το πιο σημαντικό που πρέπει να κρατήσουμε είναι η συνειδητοποίηση ότι ο ρόλος δεν είναι κάποιος άλλος, είμαι εγώ. Εμένα θα χρησιμοποιήσω για να τον αποδώσω. Εδώ όμως είναι και η παγίδα, στην ερμηνεία αυτού του εγώ. Γιατί ο ρόλος είναι εγώ μεν, σε πολύ συγκεκριμένες συνθήκες δε. Άρα ο ρόλος είναι εγώ όπως εν δυνάμει θα μπορούσα να είμαι εάν…είχα ρόδες!
Άραγε πως θα ήταν αν ήμασταν πατίνια εγώ και η γιαγιά μου;
*ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΩΤΗΡΗ ΔΟΥΒΡΗ
Ο Σωτήρης Δούβρης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην πόλη που «γέννησε» το καρναβάλι στην Ελλάδα, την Πάτρα, το 1982. Προσπαθώντας να ακολουθήσει το οικογενειακό επάγγελμα, φοίτησε για ένα διάστημα στο Τ.Ε.Ι. Λογιστικής, χωρίς επιτυχία. Από το 2005 μέχρι και σήμερα βρίσκεται στην Αθήνα κάνοντας το επάγγελμα που ήθελε από τα εφηβικά του χρόνια, αυτό του ηθοποιού. Ασχολείται ακόμα με την μεταγλώττιση και φλερτάρει με την σκηνοθεσία και τη συγγραφή. Τελευταίες του θεατρικές δουλειές είναι: «Οι 12 ένορκοι» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνας Νικολαΐδη, «Ο Αντρειωμένος» σε σκηνοθεσία Παντελή Παπαδόπουλου, «Όλη η Βίβλος (λέμε τώρα)» σε σκηνοθεσία Αθανασίας Καραγιαννοπούλου, «Interview» σε σκηνοθεσία Χρήστου Θάνου και άλλες.
Έχει πάρει μέρος σε πολλές τηλεοπτικές σειρές όπως “Ήλιος”, “Η Επιστροφή”, “Γυναίκα χωρίς όνομα”, “Πέτα τη φριτέζα”, “Το Νησί”, “Μαύρα Μεσάνυχτα”, “Οι Ιστορίες του Αστυνόμου Μπέκα” και άλλες.
Από το 2013 έχει ιδρύσει το “Εργαστήρι Ερασιτεχνικού θεάτρου με τον Σωτήρη Δούβρη”, μετεξέλιξη του οποίου είναι η Καταπactή. Με το Theater Acdemy της Καταπactής, το οποίο και διευθύνει έχει σκηνοθετήσει 19 έργα. Έχει διδάξει σεμινάριο στα μέλη της ερασιτεχνικής θεατρικής ομάδας Πάτρας ‘Υποκριτές’ με τίτλο ‘Προσέγγιση θεατρικού χαρακτήρα σε στάδια’. Έχει σκηνοθετήσει, συγγράψει και συνθέσει κείμενα για τη συμμετοχή της θεατρικής ομάδας Πάτρας «Υποκριτές» στο πανελλήνιο φεστιβάλ ερασιτεχνικών θιάσων ‘Μώμος ο Πατρεύς (2012)’, το σατυρικό δεκάλεπτο ‘Καμία Σχέση’, που τιμήθηκε με έπαινο πρωτότυπου θεατρικού κειμένου και με τα βραβεία 1ου ανδρικού και 1ου γυναικείου ρόλου. Έχει σκηνοθετήσει το ‘Μίλα μου σαν τη βροχή κι άσε με ν’ ακούω’ στον πολυχώρο ‘Obi Uptown’ και το ‘Δωμάτιο 101’ στο θέατρο ‘Ειλισσός’ και στο θέατρο ‘Λιθογραφείον’.
Αυτόν τον καιρό παίζει στη θεατρική παράσταση “Elizadeth” σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιά, στο Vault theter plus και κάνει γυρίσματα για την νέα σειρά του Star Channel με τίτλο “IQ160”.